Prywatne Gimnazjum Sanatoryjne Męskie w Rabce, założone w 1924 r. i kierowane w okresie międzywojennym oraz tuż po wojnie (do roku 1949) przez doktora filozofii, Jana Wieczorkowskiego, było szkołą zupełnie wyjątkową. Tę wyjątkowość fundowały: osoba dyrektora szkoły i jego filozofia kształcenia (co dobitnie oddaje używana najczęściej nazwa szkoły – Gimnazjum dra Wieczorkowskiego), starannie dobierane grono pedagogiczne, specyficzna ziemiańsko-góralska społeczność uczniowska oraz miejsce, w jakim szkoła funkcjonowała.
W międzywojennej Rabce Gimnazjum Wieczorkowskiego stało się ośrodkiem młodej inteligencji. Jego uczniami byli m.in.: Jacek Woźniakowski – historyk sztuki, pisarz, publicysta, działacz społeczno-polityczny, redaktor naczelny miesięcznika "Znak" i współpracownik "Tygodnika Powszechnego". Lucjan Wolanowski – pisarz, reporter, podróżnik i tłumacz, Zdzisław Olszewski – lekarz ginekolog, autor publikacji naukowych, a także utworów epickich i wierszy.
Tematem wystąpienia jest próba rekonstrukcji utrwalonego w ich pamięci obrazu owej wyjątkowej szkoły, tworzących jej społeczność nauczycieli i uczniów oraz międzywojennej Rabki. Przedmiotem badania są natomiast ożywiające tę rzeczywistość wspomnienia uczniów Gimnazjum Wieczorkowskiego. Przyjmują one różne rozmiary – od kilku akapitów w książce Jacka Woźniakowskiego Ze wspomnień szczęściarza (Kraków 2009) po osobne rozdziały w Michale od Cyganów (Kraków 1985) Zdzisława Olszewskiego – oraz formy zapisu (obok książkowej, także internetową – Lucjan Wolanowski), ale zawsze charakteryzują się czułą pamięcią ludzi i miejsca.
O wyborze do obszerniejszej prezentacji wspomnień Zdzisława Olszewskiego zdecydowały głównie specyficzne właściwości formy zapisu osobistego doświadczenia prezentowane przez tego właśnie autora – sposób prowadzenia wspomnieniowej narracji, odtwarzania klimatu miejsc czy portretowania nauczycieli i uczniów. Pozwalają one nie tylko zrekonstruować bardzo osobisty obraz środowiska Gimnazjum Wieczorkowskiego, ale i efekty jego formacyjnych oddziaływań, zaznaczające się m.in. w osobowości, humanistycznej wrażliwości i kulturze literackiej Olszewskiego.
Maria Sienko – dr, adiunkt w Katedrze Dydaktyki Literatury i Języka Polskiego, kierownik Pracowni Edukacji Regionalnej Instytutu Filologii Polskiej Uniwersytetu Pedagogicznego w Krakowie.
Zainteresowania naukowe:
Przejawy i skutki ideologizacji nauczania literatury w czasach PRL-u;
Krzyżacy H. Sienkiewicza w szkolnym obiegu czytelniczym;
współczesne uwarunkowania edukacji polonistycznej;
Nowa Huta – (post)socjalistyczne miasto/dzielnica w kulturze i edukacji regionalnej; nowohuckie kłopoty z tożsamością; pamięć biograficzna jako część pamięci po / o komunizmie;
edukacja regionalna wobec wielo- i międzykulturowości.
Wybrane publikacje
Monografia autorska:
Polonistyka szkolna w gorsecie ideologii. Dyskusje wokół wychowania literackiego w latach 1944–1989, Kraków 2002.
Współredakcja monografii wieloautorskich z serii:
Nowoczesna szkoła, t. 13 (Kraków 2005); t. 16 (Kraków 2007)
"Annales Universitatis Paedagogicae Cracoviensis", nr 71.
"Studia ad Didacticam Litterarum Polonarum et Linguae Polonae. Pertinentia", red. M. Jędrychowska, M. Sienko, J. Waligóra, Kraków: Wydawnictwo Naukowe UP 2010.
Wielcy polacy w kulturze i edukacji: Chopin w polskiej szkole i
kulturze, red. Z. Budrewicz, M. Sienko, R. Ławrowska, Kraków: Wydawnictwo Naukowe UP 2011;
Kiedy przekraczanie granic pozwala myśleć inaczej. Maria Skłodowska-Curie,
red. Z. Budrewicz, M. Sienko, M. Pamuła-Behrens, Kraków: Wydawnictwo Naukowe UP 2013.
Region – Edukacja – Kultura: Kłopotliwe pamiątki. Trud
dziedziczenia, red. Z. Budrewicz, M. Sienko, Kraków: Wydawnictwo Naukowe UP 2012;
Krajobrazy pamięci – pamięć krajobrazu, red. Z. Budrewicz, M. Sienko, Kraków: Wydawnictwo Naukowe UP 2014;
Dwory i dworki w kulturze regionu, red. Z. Budrewicz, M. Sienko, Kraków: Wydawnictwo Naukowe UP 2015
oraz
monografii wieloautorskiej:
Historia – pamięć – tożsamość w edukacji
humanistycznej. Tom 2: Literatura i kultura, red. Z. Budrewicz, M. Sienko, Kraków: Wydawnictwo LIBRON 2013.
|
